De massaclaim tegen de grootste Nederlandse energieleveranciers is officieel van start gegaan, en de potentiële schade bedraagt naar schatting wel 15 tot 25 miljard euro. Op maakte Bert Heikens, voorzitter van Consumenten Competition Claims, publiekelijk bekend dat consumenten met variabele contracten vanaf onterecht te veel betaalden. De claim is gesteund door uitspraken van de rechtbank en het gerechtshof in Amsterdam, waarin werd geoordeeld dat de eenzijdige prijswijzigingsclausules in de algemene voorwaarden onredelijk en ongeldig waren.
Achtergrond van de onrechtmatige prijsverhogingen
Variabele energietarieven boden consumenten eerst een schijnbare flexibiliteit: geen vaste bindende periode, dus in theorie minder risico. Maar in de praktijk gebruikten leveranciers de clausules om de prijzen zonder voorafgaande toestemming te verhogen, vaak met een jaar of zelfs maandelijkse aanpassingen. De praktijk werd nog schadelijker doordat de meeste contracten geen duidelijke communicatie‑plicht bevatten. Hierdoor zagen duizenden huishoudens hun maandelijkse factuur ineens met honderden euro’s stijgen, zonder uitleg.
Volgens onderzoek van de Consumentenbond betaalden gemiddeld 4 % van de variabele contracthouders in 2023 een verkeerd berekende toeslag van €850 per jaar. De cijfers variëren echter sterk per leverancier.
Juridische basis en uitspraken
In 2022 gaf de rechtbank in Amsterdam een precedentgevend vonnis waarbij de prijswijzigingsclausule van Vattenfall onrechtmatig werd verklaard. Het gerechtshof bevestigde dat oordeel in 2024, waardoor ook Essent en Eneco onder dezelfde juridische druk komen te staan.
De kern van de rechtspraak draait om het verbod op tussentijdse tariefverhogingen zonder expliciete toestemming. Zodra een leverancier deze regel schaadt, ontstaat er een collectieve schade‑vergoeding‑plicht.
Wie kan claimen en hoe werkt de procedure?
Consumenten die tussen 1 april 2017 en nu een variabel contract hadden, kunnen zich kosteloos aanmelden. De aanmelding gebeurt via de claimservice van de Consumentenbond of rechtstreeks op de website van Claimer.nl. De gegevens die nodig zijn, omvatten:
- Naam en adres van de consument
- Kopie van de overeenkomst (of facturen vanaf 2017)
- Specifieke bedragen die als onredelijk worden beschouwd
Na verificatie wordt de claim samengevoegd met andere gedupeerden; een gespecialiseerde partij behandelt vervolgens de procedure en onderhandelt met de leveranciers. Er is geen direct bewijs dat een individuele consument moet leveren – de verzamelde data van duizenden huishoudens vormt de basis.
Reacties van de energieleveranciers
Tot nu toe hebben Budget Thuis, Energiedirect.nl en Greenchoice een “vrijwillige compensatie” geweigerd, verwijzend naar hun eigen interpretatie van de contractvoorwaarden. Ze beweren dat de prijsaanpassingen marktconform waren en dat de consumenten inderdaad konden profiteren van lagere tarieven tijdens dalende marktomstandigheden.
De consumentenorganisaties betwisten dit en wijzen op de asymmetrische informatie en de “melkkoeien‑mentaliteit” – leveranciers gebruiken variabele contracten om verliezen op vaste contracten te compenseren. De kans op een buitengerechtelijke schikking wordt als klein gezien, wat de beweging richting een grootschalige gerechtelijke procedure versterkt.
Gevolgen voor de energiemarkt en consumenten
Mocht de claim slagen, dan zou het betekenen dat energieleveranciers zich moeten terugtrekken uit het aanbieden van variabele contracten totdat de voorwaarden transparanter worden gemaakt. Een mogelijke nasleep is dat de markt overschakelt naar meer vaste of dynamische contracten, waarbij prijsfluctuaties duidelijker gecommuniceerd worden.
Voor de gemiddelde Nederlandse consument betekent dit niet alleen een potentiële financiële terugbetaling, maar ook een voorbeeld van hoe collectieve actie werkt tegen grote corporaties. Daarnaast zullen toezichthouders, waaronder de Autoriteit Consument & Markt (ACM), waarschijnlijk strengere regels uitvaardigen om toekomstig misbruik te voorkomen.
Wat staat er nu op de agenda?
De volgende stap is een gezamenlijke onderhandelingstermijn die op 15 december 2025 begint. Als de leveranciers tegen die datum geen serieus aanbod hebben gedaan, treedt de gerechtelijke procedure in werking. Het proces wordt geleid door een team van gespecialiseerde advocaten en financieel analisten, ondersteund door de data‑verzameling van Claimer.nl.
Ook zijn er gesprekken gaande met de overheid over een mogelijke tijdelijke wetgevingsaanpassing, zodat consumenten beter beschermd worden tegen eenzijdige prijswijzigingen. De komende maanden zal er dus veel aandacht zijn in zowel de media als de parlementaire commissies.
Key facts
- Start claim: 29 september 2025
- Geschatte schade: €15‑25 mrd
- Betreffende leveranciers: Vattenfall, Essent, Eneco, Budget Thuis, Energiedirect.nl, Greenchoice
- Juridisch precedent: rechtbank Amsterdam 2022, gerechtshof 2024
- Aanmelden via: Consumentenbond Claimservice & Claimer.nl
Frequently Asked Questions
Wie kan zich aanmelden voor de claim?
Iedereen die tussen 1 april 2017 en nu een variabel energiecontract had bij een van de zes genoemde leveranciers, kan zich kosteloos aanmelden. Een digitale inschrijving via de claimservice van de Consumentenbond of via Claimer.nl volstaat, mits je een kopie van je contract of facturen kunt uploaden.
Waarom zijn de prijsverhogingen onrechtmatig?
Rechtbanken in Amsterdam hebben geoordeeld dat leveranciers geen tussentijdse tariefverhogingen mogen doorvoeren zonder uitdrukkelijke toestemming van de klant. De algemene voorwaarden van de betrokken bedrijven bevatten een clausule die dit recht niet eerbiedigde, waardoor de verhogingen als oneerbiedig en in strijd met consumentenrecht werden bestempeld.
Wat gebeurt er als de energieleveranciers niet akkoord gaan?
Als er voor 15 december 2025 geen schikking wordt bereikt, start de collectieve rechtszaak. Een gespecialiseerde claimverwerker zal de dossierstukken bundelen en de zaak voor de kantonrechter brengen. De verwachting is dat de rechter de onrechtmatige handelingen bevestigt en compensatie opdraagt.
Welke impact heeft dit op de energiemarkt van Nederland?
Een succesvolle claim zou de verkoop van variabele contracten vrijwel stilleggen. Leveranciers zouden hun voorwaarden moeten herschrijven, en consumenten zouden meer richting vaste of dynamische contracten worden gestuurd. Daarnaast verwacht de ACM strengere toezichthoudende regels om soortgelijke praktijken te voorkomen.
Kan ik ook als erfgenaam een claim indienen?
Ja. Erfenissen die onder een variabel contract vallen, kunnen eveneens worden meegenomen in de collectieve claim. Erfgenamen dienen bewijsmateriaal van de originele overeenkomst en de facturen van de overledene te overleggen bij de aanmelding.
