Isala Ziekenhuis in Zwolle zet een nieuwe fase in in de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag op het werk. Met het project Samen maken wij Isala sociaal veilig en de campagne Oog voor elkaar probeert het ziekenhuis niet alleen incidenten te melden, maar een cultuur te creëren waarin medewerkers zich veilig voelen om te praten — en waarin leidinggevenden eindelijk luisteren. De verantwoordelijkheid ligt bij Marita van Polen en Ada Heideveld, die samen de verandering op gang brachten. Het is geen kwestie van meer cameras of knoppen. Het gaat om vertrouwen. En om herstel.
Hoe een ziekenhuis zijn verantwoordelijkheid negeerde
Een rechterlijke uitspraak uit mei 2025 (ECLI:NL:GHARL:2025:5652) stelde duidelijk: "Isala toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van haar verplichtingen". Hoewel de details van de zaak niet openbaar zijn, is de boodschap duidelijk: het ziekenhuis had lang genoeg weggekeken. Toen medewerkers klachten indienden over intimidatie, ongepaste aanrakingen of onterechte medische onderzoeken, gebeurde er weinig. Tot nu. De inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) rapporteerde in 2024 maar 330 gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag door zorgverleners — maar de wetenschappelijke data van het WODC zegt iets anders: zo’n 11.000 mensen per jaar zijn slachtoffer. Dat betekent: slechts 3% van de gevallen wordt officieel gemeld. De rest blijft stil. En dat is het probleem.Vertrouwenspersonen: van onduidelijk naar onmisbaar
"Vertrouwenspersonen zijn belangrijk bij het bevorderen van een veilige werkplek, maar hun rol was bij Isala nog vrij onduidelijk, zowel voor henzelf als voor medewerkers," vertelt Marita van Polen. Daarom werd hun functie herdefinieerd. Ze krijgen nu vaste uren, training, en een duidelijk protocol. Niet meer als extra taak, maar als kernfunctie. Ze zijn de eerste aanspreekpunt bij ongemak, niet de laatste. Posters met de tekst Oog voor elkaar hangen nu in de gangen, op de afdelingen, bij de koffiemachine. Niet als decoratie. Als herinnering: Als je iets ziet, zeg het.De pijn van de werkvloer: agressie is geen uitzondering meer
Volgens een onderzoek van NU.nl rapporteren zowel Isala Ziekenhuis als St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht meer dan drie keer zoveel agressie-incidenten als vijf jaar geleden. Niet alleen scheldpartijen. Ook duwen, slaan, dreigementen met messen. "Die staan dag en nacht klaar om anderen te helpen en worden dan uitgescholden of zelfs geduwd of geslagen," zegt Elise Merlijn, bestuurslid van FNV Zorg en Welzijn. De impact? Stress, slapeloosheid, langdurige uitval. Sommigen verlaten de zorgsector. En de oorzaak? "Het is een explosieve mix: te weinig personeel, te lange wachttijden, te weinig rust. De spanning barst uit in de wachtkamer, bij de balie, op de afdeling."
Wat werkt niet — en wat wel
Zwarte kaarten, noodknoppen, camera’s: dat is allemaal goed. Maar onvoldoende. De FNV stelt: "Je kunt geen cultuur veranderen met techniek. Je verandert cultuur met vertrouwen, ondersteuning en consequentie." Daarom eist de vakbond ook:- Psychosociale ondersteuning voor getroffen medewerkers
- Plicht tot melden van alle incidenten — ook kleine
- Regelmatige, anonieme enquêtes over de werksfeer
- Transparante afhandeling van klachten — zonder vertraging
Hoe Isala zich aanpast aan de nationale campagne
Het ziekenhuis sluit zich aan bij het Nationaal Actieprogramma 'Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld'Nederland van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De koerskaart Met elkaar trekken we de grens en de handreiking Cultuurverandering op de werkvloer zijn nu standaard in de trainingen. De IGJ heeft ook een Zelfscan voor zorgprofessionals ontwikkeld — een praktische tool om te testen hoe goed een organisatie zijn patiënten beschermt. Isala heeft deze scan al toegepast. De resultaten? Oncomfortabel, maar nodig.
Wat komt er nu?
In de komende maanden wordt een nieuw systeem gelanceerd: een digitale meldingsmodule waar medewerkers anoniem incidenten kunnen rapporteren — met automatische volgopvolging. Daarnaast krijgt elke afdeling een ‘veiligheidsambassadeur’, een medewerker die wordt aangesteld en opgeleid om het klimaat te monitoren. En er komt een jaarlijks rapport: openbaar, met cijfers, met acties. Geen meer verzwijgen. Geen meer ‘het is een probleem, maar we doen er iets aan’. Nu wordt het gedaan.De boodschap van Isala is eenvoudig: veiligheid is geen bonus. Het is een rechtsgrondslag. En het is een menselijke plicht.
Frequently Asked Questions
Hoeveel gevallen van grensoverschrijdend gedrag zijn er werkelijk in de zorg?
De IGJ registreerde in 2024 330 gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag door zorgverleners, maar het Wetenschappelijk Onderzoek en Datacentrum (WODC) schat dat er jaarlijks zo’n 11.000 slachtoffers zijn. Dat betekent dat slechts 3% van de gevallen wordt gemeld. De meeste incidenten blijven stil, omdat slachtoffers bang zijn voor ontkennen, schaamte of berisping.
Waarom zijn vertrouwenspersonen nu zo belangrijk bij Isala?
Voorheen waren vertrouwenspersonen vaak vrijwilligers zonder tijd of training. Nu zijn ze vast medewerkers met een specifieke functie: ze ontvangen klachten, geven begeleiding, en zorgen voor volgacties. Ze zijn de brug tussen medewerker en leidinggevende — en hun rol is nu juridisch en praktisch onderbouwd, met duidelijke protocollen en ondersteuning.
Wat doet Isala anders dan andere ziekenhuizen?
Terwijl veel ziekenhuizen zich beperken tot camera’s en noodknoppen, bouwt Isala aan een cultuurverandering: met een eigen CSG-lokaal, een digitale meldmodule, en een verplichte jaarlijkse transparante rapportage. Daarnaast is er een rechterlijke uitspraak geweest die de verantwoordelijkheid van het ziekenhuis benadrukt — wat veel andere organisaties nog niet hebben meegemaakt.
Waarom stijgt het aantal agressie-incidenten?
Volgens de FNV zijn er drie hoofdoorzaken: personeelsgebrek, lange wachttijden en verminderde rust. Dit creëert een explosieve sfeer in wachtkamers en op afdelingen. Medewerkers zijn overbelast, patiënten zijn ongeduldig — en de spanning komt naar boven. Het is geen toeval. Het is een systeemfout.
Kan ik als patiënt ook een melding doen bij Isala?
Ja. De CSG Zwolle-lokatie binnen Isala is toegankelijk voor patiënten, bezoekers en medewerkers. Er is een speciale klantenservice die anoniem en veilig klachten ontvangt over grensoverschrijdend gedrag — of het nu gaat om ongepaste opmerkingen, onnodige aanrakingen of onterechte onderzoeken. De melding wordt direct verwerkt door een onafhankelijk team.
Wat gebeurt er als iemand een melding doet?
Elke melding wordt binnen 48 uur beoordeeld door een onafhankelijk comité. Als er sprake is van een mogelijke schending, volgt een onderzoek met betrokkenen. De uitkomst wordt gedeeld met de meldende persoon — en als er een overtreding wordt vastgesteld, volgt een consequentie: van heropleiding tot ontslag. De hele procedure is gedocumenteerd en toegankelijk voor de IGJ.
