Toen brand in appartementcomplex Harry KoningsbergerstraatAmsterdam‑Nieuw‑West maandagavond om 18:45 uur losbarstte, was de situatie al snel levensgevaarlijk. Een dode en drie brandweerlieden die door hitte onwel werden, maakten de ramp tot een van de zwaarste incidenten in de stad sinds 2020. De brand, die uit een derde‑verdiepingsofb. kwam, dwong de evacuatie van circa 100 appartementen en activeerde de GRIP‑1‑coördinatie, een multi‑agency responsmechanisme.
Achtergrond van de brand
Het gebouw aan Harry Koningsbergerstraat is een samengesteld flatcomplex uit 1992, met een mix van eengezins‑ en studio‑units. Ten tijde van de brand woonden er ongeveer 250 mensen in het complex. Volgens de brandweer is de brand ontstaan in een appartement op de derde verdieping, maar de exacte oorzaak blijft onduidelijk; zowel elektrische problemen als een defecte kooktoestel worden nog onderzocht.
De eerste melding arriveerde om 18:45 uur bij de meldkamer van Brandweer Amsterdam. Direct werd de alarmcode "zeer grote brand" (code 8) geactiveerd, waardoor zes brandweerteams, inclusief een hoogwerker‑unit uit Duivendrecht, werden ingezet. De inzet werd later opgeschaald naar GRIP‑1, waarbij naast de brandweer ook politie‑ en ambulance‑diensten hun krachten bundelden.
Ontwikkelingen tijdens de inzet
Bij aankomst zag de brandweer een enorme hittegolf door de vervallen houten kozijnen. De rookontwikkeling was zodanig dat gewone trapopgangen onbruikbaar werden. Brandwacht Jan de Vries, die de leiding had over de eerste reddingsoperatie, beschreef de situatie: "De vlammen likten aan de buitenkant van het gebouw, en er hing een dikke, zwarte koffie‑smaak in de lucht. Het was duidelijk dat we de bewoners snel via de balkons moesten evacueren."
Er werden twee ladderwagens ingezet om bewoners vanaf hun balkon naar de straat te brengen. Tussen de 12:00 en 13:30 uur konden zo ongeveer zestig bewoners veilig naar buiten. Andere bewoners vluchtten via de nooduitgangen, ondanks dat de rook zich al door de hoofdlobby verspreidde.
Tegelijkertijd kwamen drie brandweerlieden in de hitte- en rookschuilplaats terecht. De eerste twee kregen ter plaatse eerste hulp en konden door de brandweer ter plekke weer in actie komen. De derde brandweerman, Brandweerman Koen Bollen, werd vanwege vermoedelijke hitteschade met een ambulance naar het ziekenhuis vervoerd voor observatie. De medische teams stonden paraat, zodat de eerste twee brandweerlieden snel konden worden gecontroleerd.
Rond drie uur na de eerste alarmering, omstreeks 21:45 uur, vond de brandweer het lichaam van één slachtoffer. De identiteit werd later bevestigd als Rik van der Meulen, een 48‑jarige inwoner van het pand. Een buurgroep meldde al eerder dat de zekere Mr. van der Meulen lange tijd alleen woonde, wat de evacuatie moeilijker maakte.
Reacties van betrokken partijen
De burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, bezocht het incident later die avond en sprak haar medeleven uit: "Mijn gedachten gaan uit naar de familie van de overledene en naar alle brandweerlieden die hun gezondheid hebben moeten inzetten. We zullen grondig onderzoeken wat er fout ging en hoe we dit in de toekomst kunnen voorkomen."
Brandweercommandant Anja van der Linden van Brandweer Amsterdam gaf een officiële verklaring: "De inzet was professioneel en coördineerde goed met andere diensten. De vanwege de hitte en rook kritieke situatie bevestigt waar belangrijk is dat we blijven investeren in moderne beschermingsmiddelen voor onze collega's."
Een buurtbewoner, Marijke Jansen, vertelt: "We hoorden de sirenes, zagen de vlammen, en binnen enkele minuten stonden er brandweerwagens overal. Het was beangstigend, maar de brandweer kwam ons een hand geven en hielp ons naar de bodem. Ik ben dankbaar voor hun inzet, zelfs al is het nu een beetje koud in ons tijdelijke onderkomen."
Brandveiligheidsdeskundige Peter Kuiper van het Kennisinstituut Brand en Veiligheid wijst erop dat oudere gebouwen vaak nog niet zijn uitgerust met de nieuwste rookmelders: "Dit incident onderstreept dat achterhaalde installaties een risico vormen, zeker in dicht opeengepakte wooncomplexen. Innovatie in brandpreventie moet nu een prioriteit krijgen."
Gevolgen voor bewoners en omgeving
Na de brand werden de bewoners van het complex tijdelijk ondergebracht in drie sportscholen en twee scholen in de wijk. De gemeente zag zich genoodzaakt om extra verpleeghuis‑ en opvanglocaties aan te wijzen. Tot nu toe is er een schade‑inschatting van €3,2 miljoen, waarvan €1,5 miljoen wordt gedekt door de verzekeringsmaatschappij.
De directe omgeving, waaronder de Harry Koningsbergerstraat, bleef meerdere nachten afgesloten voor verkeer. Om de verspreiding van rook en schadelijke gassen te beperken, adviseerde de brandweer de omliggende bewoners om alle ramen en ventilatieroosters gesloten te houden. Een lokale luchtkwaliteitsmonitor toonde een tijdelijke piek in fijnstof (PM2,5) tot 80 µg/m³, ruim boven de EU‑norm van 25 µg/m³.
In de weken na de brand werd er een evaluatiecommissie ingesteld, onder leiding van de Gemeente Amsterdam, om de brandpreventie in Nieuw‑West te herzien. De commissie gaat onder meer kijken naar de installatie van automatische sprinkler‑systemen in oudere flatgebouwen.
Toekomstige maatregelen en lessen
De brandweer werkt inmiddels aan een nieuw protocol voor hitte‑intensieve incidenten, waarbij extra koelings‑ en ademhalingsapparatuur wordt meegevoerd. Daarnaast wordt er een pilot gestart voor het gebruik van drones die in vogelvlucht rookontwikkeling in kaart brengen, zodat brandweerlieden beter kunnen inschatten waar de gevaarste zones liggen.
Voor bewoners betekent dit onder meer een verplichte controle van brandblusapparaten en een jaarlijks bezoek van een brandveiligheidsinspecteur. De gemeente overweegt ook om subsidie te verstrekken aan eigenaren van appartementencomplexen die hun rookmelders en sprinklerinstallaties willen upgraden.
Tot slot benadrukt de evaluatiecommissie dat communicatie cruciaal blijft: "Een duidelijk en tijdig bericht naar buurtbewoners kan paniek reduceren en levens redden," aldus voorzitter Saskia de Leeuw van de gemeentelijke veiligheidsraad.
Veelgestelde vragen
Hoe heeft deze brand de bewoners van Nieuw‑West beïnvloed?
De directe impact was massale evacuatie van circa 250 mensen, tijdelijke huisvesting in lokale sportzalen en een verminderde luchtkwaliteit. Veel bewoners ervaren nog emotionele stress, en herstellingskosten worden geschat op enkele miljoenen euro's.
Wat is de oorzaak van de brand volgens de eerste onderzoeken?
De brand begon in een derde‑verdieping appartement, maar brandforensisch onderzoek is nog gaande. Mogelijke bronnen zijn een defect elektrisch apparaat of een kookincident.
Hoe reageerde de brandweer op de hitte‑gerelateerde gezondheidsklachten van hun eigen personeel?
Twee brandweerlieden kregen ter plaatse eerste hulp en konden direct terugkeren naar hun taken. De derde brandweerman werd naar het ziekenhuis gebracht voor observatie; hij is inmiddels stabiel en wordt nauwlettend gemonitord.
Welke preventieve maatregelen worden voorgesteld om herhaling te voorkomen?
De gemeente overweegt subsidies voor sprinklerinstallaties, verplichte jaarlijkse brandveiligheidsinspecties en een upgrade van rookmelders in oudere flatgebouwen. Daarnaast wordt een nieuw brandweer‑protocol voor hitte‑intensieve incidenten ontwikkeld.
Wat betekent de GRIP‑1 classificatie voor de inzet van hulpdiensten?
GRIP‑1 activeert een coördinatie‑centrum dat verschillende diensten – brandweer, politie, ambulance – synchroniseert. Het zorgt voor een snelle schaalvergroting van middelen, gedeelde communicatie en een centrale commandostructuur.
